MARMARA Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü öğretim Üyesi, Prof. Dr. Ercan öztemel, sivil havacılıkta yapay zeka sistemlerinin kullanım alanlarını ve bu sistemlerin yakın geleceğe nasıl yansıyacağı üzerine yorumda bulundu:
"Sivil havacılıkta özellikle bakım, hava trafik kontrol, kokpit yönetimi gibi konularda bu sistemlerin görüleceğini öngörmek yanlış olmaz. Hali hazırda özellikle pilotların eğitim alanında yaygın olarak kullanılıyor. Otomatik senaryoların oluşturulması, pilot adayının öğrenme performansının ölçülmesi, sanal ortamda uçağı sürerken sergilediği davranışlardan eksikliklerinin tesipt edilerek ona uygun senaryolar ile eğitiminin tamam olmasının sağlanması gibi konularda yapay zeka sistemleri başarılı şekilde uygulanıyor.
ABD merkezli, GPS teknolojileri geliştiren ve son olarak yapay zeka teknolojilerini kullanmaya başlayan Garmin International'ın "Telligence" isimli ses tanıma sistemi, navi-gasyon ile kokpite yapay zekayı sokmayı başardığını söylüyor. GMA 350 ve DMA 35 ses panelleri ile 2015'te bu navigasyon sistemi kokpit içerisine dahil edildi. Bu sistemin radyo kanallarını değiştirmek, rüzgar tahminlerini okumak ve talep edildiğinde pozisyon bilgilerini iletmek gibi yardımcı pilot görevlerini yerine getirdiği ifade ediliyor.
Gelecekte bunun hava radarı üzerindeki bilgileri yorumlayacak, mevcut uçuş planı ile hava tahminleri arasında karşılaştırmalar yapacak ve kesintisiz değişimleri izleyebilecek dijital kokpit asistanlarının oluşturulması mümkün olabilecek. Bu asistanlar uçağın hızı ve ağırlığını düşünerek optimum iniş rotası önerebilecek, hava ve rüzgar değişimine göre uçağın yönlendirmesini gerçekleştirebilecek. Airbus uçaklarının kokpitlerinde halihazırda bunları yapabilen bir sistemden bahsediliyor. Uçağın yaklaşma hızı, ağırlığı ile yaklaşılan pistin uzunluğu, hava koşulları arasındaki uyumu sağlayan bir sitemin kullanıldığı rapor ediliyor.
Eğer ciddi bir uyumsuzluk olur ise uygun bir ses tonu ile "pistin boyu kısa" mesajını verebiliyor.
UÇAKTAN ÖNCE İHA'LAR
Diğer önemli bir alan ise oto pilot uygulaması. Yapay zeka tarafından kullanılan uçak, sadece kendisine verilen rotayı izlemekle yetinmeyip değişen çevre şartlarına göre gerçek bir insan pilot kullanıyormuş gibi uçağın davranışlarını yönetebilecek. Bunun başarılması, gelecekte uçakların tek insan pilot tarafından kullanılacağı anlamına geliyor.
ileride, evrimsel yapay zeka algoritmaları ile başta hava trafik kontrolü olmak üzere bir çok konuda sivil havacılığın desteklenmesi mümkün olabilecek. Optimum trafik rotaları, iniş ve kalkış süreçlerinin yönetilmesi ve uçakların zaman planlamasının yapılması çalışmalarında daha güvenli sistemlerin kurulması ve etkin cevapların alınması söz konusu olabilecek. Aylar süren pilot, hostes, uçak ve kalkış-varış noktaları eşleştirme probleminin, sadece bir düğmeye basılarak genetik algoritmalar ile çözülmesi mümkün hale geldi. Benzeri şekilde Airbus ve IBM'in "Akıllı Filo Bakım Yönetim" programının, yapay zeka kullanılarak bakım planlarının ve yakıt tüketimlerinin en fazla fayda temin edilebilmek için yapay zeka tekniklerini kullandıkları belirtiliyor.
GÜVENLİĞİMİZ ONA EMANET
Ancak ben yolcu uçaklarından önce drone'lar (insansız Hava Araçları-ÎHA) üzerinde birçok yapay zeka tekniğinin deneneceğini düşünüyorum. Günümüzde ilaçlama yapan İHA'lar, ilacı nereye bırakacağını biliyor. Posta hizmetlerinin artık İHA'larla gerçekleştirilmesi için yoğun çalışmaların yürütüldüğünü görüyoruz. Tarım alanlarının korunması gibi bir çok konuda İHA'lardan faydalanılıyor. Bu otonom İHA'ların oluşturulması yapay zeka olmadan çok mümkün görünmüyor. İHA’lardan sonra kargo uçaklarında ve küçük uçak sistemlerinde öncelikli olarak görücüye çıkacağını tahmin ediyorum.
Güvenlik unsuru olan birçok konunun makineye ve yapay zekanın ellerine bırakılacağını söylemek yanlış olmaz. Bundan sivil havacılıkta nasibini alacaktır. Ama taşıma yolcu uçakları için önümüzdeki 5-10 yıl erken diye düşünüyorum. Ancak ondan sonra bu uçaklarda hayatımızın bir parçası olacaktır."
8 Temmuz 2018 Pazar
Uber, alkollü yolcuyu tespit edecek
Araç kiralama uygulaması Uber, alkollü yolcuların tespit edilmesini sağlayacak bir yapay zeka teknolojisinin patentini satın almak üzere harekete geçti.
Bu uygulamanın alkollü yolcuyu almak isteyen sürücülere kolaylık sağlayacağı belirtilirken, ABD Patent Ofisi'ne yapılan başvuruda yeni teknolojinin yolcuda "alışıla gelmemiş" eylemleri tespit edeceği ifade ediliyor. Ancak bu sistemin eleştiriye açık yanları da bulunuyor. ABD'li teknoloji uzmanları "insan davranışını öngören" sistemin bazı sürücüler tarafından istismar edilebileceğini ve yardıma ihtiyacı bulunan insanları zor durumda bırakabileceğini söylüyor. Diğer yandan bu yeni teknolojinin bazı diğer iyi tarafları da bulunuyor. Yolcunun lokasyonunun tam olarak tespit edilmesi, adresin yolcu tarafından tam olarak doğru yazılıp yazılmadığı ve hatta cep telefonu hangi açıda tutarak adres bilgilerini girmesi, bunlar arasında yer alıyor.
Bu uygulamanın alkollü yolcuyu almak isteyen sürücülere kolaylık sağlayacağı belirtilirken, ABD Patent Ofisi'ne yapılan başvuruda yeni teknolojinin yolcuda "alışıla gelmemiş" eylemleri tespit edeceği ifade ediliyor. Ancak bu sistemin eleştiriye açık yanları da bulunuyor. ABD'li teknoloji uzmanları "insan davranışını öngören" sistemin bazı sürücüler tarafından istismar edilebileceğini ve yardıma ihtiyacı bulunan insanları zor durumda bırakabileceğini söylüyor. Diğer yandan bu yeni teknolojinin bazı diğer iyi tarafları da bulunuyor. Yolcunun lokasyonunun tam olarak tespit edilmesi, adresin yolcu tarafından tam olarak doğru yazılıp yazılmadığı ve hatta cep telefonu hangi açıda tutarak adres bilgilerini girmesi, bunlar arasında yer alıyor.
Yapay zeka sizi "uçuracak"
Yapay zeka teknolojileri sivil havacılığın daha az maliyetli ve daha güvenli olmasını amaçlarken9 uzmanlar otonom uçaklar içinse önümüzde uzum yıllar olacağı tahminim yapıyor.
YAPAY zeka, sivil havacılıkta da kendisini ispat etti. Gerek pilotların, gerekse yolcuların işlemlerini kolaylaştırmak için yazılımlar geliştiren dev firmaların yarattığı yapay zeka pazarı, giderek büyüyor. The Artificial Intelligence in Avia-tion Market'm raporuna göre, bu yıl 152 milyon dolar değerindeki bu pazarın 2024'te 2,2 milyar dolara çıkması bekleniyor. ABD ve Avrupa'da dev havayolları şirketleri yapay zekayı son birkaç yıldır kullanıyor. Son olarak Air Canada ve yine Kanada'nm en büyük havayolu şirketlerinden WestJet, nisan ayında yapay zeka teknolojilerine yatırım yaptığını açıkladı. Kanada'nm en büyük havayolu şirketlerinden WestJet’in CEO'su Ed Sims, Amazon Alexa veya Google Home gibi "sanal concierge hizmeti" vermeyi düşündüklerini belirtti. Uluslararası Hava Taşımacılığı Derneği de önümüzdeki 20 yıl içinde yolcu sayısının ikiye katlanması için hava trafiği, havalimanı ve uçak sistemlerine, yapay zeka başta olmak üzere yeni ileri teknoloji yöntemlerinin dahil edilmesi gerektiğini bildiriyor.
MALİYETLERİ DÜŞÜRECEK
Yapay zekanın uçuş sırasındaki operasyonları daha etkili ve uçuş maliyetlerini azaltarak sivil havacılıkta önemli bir katmadeğer yaratacağa benziyor. IBM îş Değerleri Enstitüsü'nün (IBM İnstitute for Business Value) küresel seyahat ve ulaştırma bölümü başkanı Steve Peterson, chatbot'larla kişiselleştirilmiş müşteri ilişkileri ve daha kolay rezervasyon yapma yöntemlerinin hizmeti geliştireceğini belirtiyor. Yapay zekanın maliyetleri önemli ölçüde düşürecek başka bir alansa, uçak bakımı. Yapay zeka sistemlerinin uçak bozulmadan bozulacağım öngörebileceği, bozulan parçanın daha kısa zamanda tamir edilmesini sağlayarak uçağın yerdeki bakım sürecinin kısaltılabileceği belirtiliyor. Uzmanlar, Air Canada gibi büyük bir havayolu şirketinin bakıma bağlı masraflarını kısarak yılda 100 milyon dolar kara geçeceğini belirtiyor.
Yapay zekanın havacılıktaki kullanımında etik anlamında eleştirilecek yanları da bulunuyor. Yolcu davranışının yolcunun verilerine bakılarak tahmin edilmesi ve "milliyet, uzaklık, yolcunun türüne" göre uçağın ne kadar yakıta ihtiyacı olduğunun uçuştan günler önce tahmin edilmesi, bunların arasında yer alıyor. Yapay zeka öngörüsü sayesinde "hava durumu ve uçuş saatine" bakarak bir uçuşta kaç kişinin gelmeyeceğini tahmininde de bulunuyor.
YAPAY zeka, sivil havacılıkta da kendisini ispat etti. Gerek pilotların, gerekse yolcuların işlemlerini kolaylaştırmak için yazılımlar geliştiren dev firmaların yarattığı yapay zeka pazarı, giderek büyüyor. The Artificial Intelligence in Avia-tion Market'm raporuna göre, bu yıl 152 milyon dolar değerindeki bu pazarın 2024'te 2,2 milyar dolara çıkması bekleniyor. ABD ve Avrupa'da dev havayolları şirketleri yapay zekayı son birkaç yıldır kullanıyor. Son olarak Air Canada ve yine Kanada'nm en büyük havayolu şirketlerinden WestJet, nisan ayında yapay zeka teknolojilerine yatırım yaptığını açıkladı. Kanada'nm en büyük havayolu şirketlerinden WestJet’in CEO'su Ed Sims, Amazon Alexa veya Google Home gibi "sanal concierge hizmeti" vermeyi düşündüklerini belirtti. Uluslararası Hava Taşımacılığı Derneği de önümüzdeki 20 yıl içinde yolcu sayısının ikiye katlanması için hava trafiği, havalimanı ve uçak sistemlerine, yapay zeka başta olmak üzere yeni ileri teknoloji yöntemlerinin dahil edilmesi gerektiğini bildiriyor.
MALİYETLERİ DÜŞÜRECEK
Yapay zekanın uçuş sırasındaki operasyonları daha etkili ve uçuş maliyetlerini azaltarak sivil havacılıkta önemli bir katmadeğer yaratacağa benziyor. IBM îş Değerleri Enstitüsü'nün (IBM İnstitute for Business Value) küresel seyahat ve ulaştırma bölümü başkanı Steve Peterson, chatbot'larla kişiselleştirilmiş müşteri ilişkileri ve daha kolay rezervasyon yapma yöntemlerinin hizmeti geliştireceğini belirtiyor. Yapay zekanın maliyetleri önemli ölçüde düşürecek başka bir alansa, uçak bakımı. Yapay zeka sistemlerinin uçak bozulmadan bozulacağım öngörebileceği, bozulan parçanın daha kısa zamanda tamir edilmesini sağlayarak uçağın yerdeki bakım sürecinin kısaltılabileceği belirtiliyor. Uzmanlar, Air Canada gibi büyük bir havayolu şirketinin bakıma bağlı masraflarını kısarak yılda 100 milyon dolar kara geçeceğini belirtiyor.
Yapay zekanın havacılıktaki kullanımında etik anlamında eleştirilecek yanları da bulunuyor. Yolcu davranışının yolcunun verilerine bakılarak tahmin edilmesi ve "milliyet, uzaklık, yolcunun türüne" göre uçağın ne kadar yakıta ihtiyacı olduğunun uçuştan günler önce tahmin edilmesi, bunların arasında yer alıyor. Yapay zeka öngörüsü sayesinde "hava durumu ve uçuş saatine" bakarak bir uçuşta kaç kişinin gelmeyeceğini tahmininde de bulunuyor.
7 Temmuz 2018 Cumartesi
Singapur’un ‘'mükemmel" teknoloji haritası
Sloganı "Singapore is a fine city" (Singapur mükemmel bir kenttir] olan Singapur'un, otonom araçlar dahil teknolojik bazı testler için neden seçildiğini, Alibaba'nın sahibi Jack Ma'nın yeni teknolojik yatırımlarını neden bu kentte kurduğunu rakamlar güzel bir şekilde ortaya koymuş.
Dünya Ekonomi Forumu tarafından yayımlanan, dijital devrimin yenilikçiliğin doğasını değiştirdiğine vurgu yapılan Global Bilişim Teknoloji Raporu'na göre Singapur, "yenilikçi" vizyonuyla Finlandiya'nın bile önüne geçerek birinci sıraya oturdu. Üçüncü sırada İsveç yer alıyor. Uluslararası Robot Federasyonu'nun [IFR] yedi ülkedeki yedi bin çalışan üzerinde yaptığı bir araştırmaya göreyse, çalışanların yaklaşık yüzde 70'i robotlar ve otomasyonun daha yüksek kalitede iş fırsatları sunduğunu ortaya koyuyor. Bu fırsatların peşinden en çok koşan ülkeyse IFR’ye göre Singapur. Bu ada ülke, teknolojik dönüşüme "mükemmel" bir şekilde adapte olabilen bir sistem geliştirmiş. SkilIsFuture isimli inisiyatif, kentteki her endüstri dalındaki işyerlerine giderek önümüzdeki 3-5 yıl içinde teknolojik dönüşümün kendi alanlarında nasıl sonuçlar beklediklerini sormuş. Nasıl iş yeteneklerine ihtiyaçları olduğu öğrenilmiş. Bu araştırmayla "endüstri dönüşüm haritaları" çıkarılacak ve böylece bireylere kendi iş alanlarında nasıl yol almaları gerektiği anlatılacak. Ocak 2016'dan bu yana 25 yaş ve üzeri vatandaşlarına 345 dolar veren kent yönetiminin, bu insanlara kent tarafından onaylanan 500 kişi, üniversite ve online kursun eğitim vermesini sağlayacak.
Dünya Ekonomi Forumu tarafından yayımlanan, dijital devrimin yenilikçiliğin doğasını değiştirdiğine vurgu yapılan Global Bilişim Teknoloji Raporu'na göre Singapur, "yenilikçi" vizyonuyla Finlandiya'nın bile önüne geçerek birinci sıraya oturdu. Üçüncü sırada İsveç yer alıyor. Uluslararası Robot Federasyonu'nun [IFR] yedi ülkedeki yedi bin çalışan üzerinde yaptığı bir araştırmaya göreyse, çalışanların yaklaşık yüzde 70'i robotlar ve otomasyonun daha yüksek kalitede iş fırsatları sunduğunu ortaya koyuyor. Bu fırsatların peşinden en çok koşan ülkeyse IFR’ye göre Singapur. Bu ada ülke, teknolojik dönüşüme "mükemmel" bir şekilde adapte olabilen bir sistem geliştirmiş. SkilIsFuture isimli inisiyatif, kentteki her endüstri dalındaki işyerlerine giderek önümüzdeki 3-5 yıl içinde teknolojik dönüşümün kendi alanlarında nasıl sonuçlar beklediklerini sormuş. Nasıl iş yeteneklerine ihtiyaçları olduğu öğrenilmiş. Bu araştırmayla "endüstri dönüşüm haritaları" çıkarılacak ve böylece bireylere kendi iş alanlarında nasıl yol almaları gerektiği anlatılacak. Ocak 2016'dan bu yana 25 yaş ve üzeri vatandaşlarına 345 dolar veren kent yönetiminin, bu insanlara kent tarafından onaylanan 500 kişi, üniversite ve online kursun eğitim vermesini sağlayacak.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)