MARMARA Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü öğretim Üyesi, Prof. Dr. Ercan öztemel, sivil havacılıkta yapay zeka sistemlerinin kullanım alanlarını ve bu sistemlerin yakın geleceğe nasıl yansıyacağı üzerine yorumda bulundu:
"Sivil havacılıkta özellikle bakım, hava trafik kontrol, kokpit yönetimi gibi konularda bu sistemlerin görüleceğini öngörmek yanlış olmaz. Hali hazırda özellikle pilotların eğitim alanında yaygın olarak kullanılıyor. Otomatik senaryoların oluşturulması, pilot adayının öğrenme performansının ölçülmesi, sanal ortamda uçağı sürerken sergilediği davranışlardan eksikliklerinin tesipt edilerek ona uygun senaryolar ile eğitiminin tamam olmasının sağlanması gibi konularda yapay zeka sistemleri başarılı şekilde uygulanıyor.
ABD merkezli, GPS teknolojileri geliştiren ve son olarak yapay zeka teknolojilerini kullanmaya başlayan Garmin International'ın "Telligence" isimli ses tanıma sistemi, navi-gasyon ile kokpite yapay zekayı sokmayı başardığını söylüyor. GMA 350 ve DMA 35 ses panelleri ile 2015'te bu navigasyon sistemi kokpit içerisine dahil edildi. Bu sistemin radyo kanallarını değiştirmek, rüzgar tahminlerini okumak ve talep edildiğinde pozisyon bilgilerini iletmek gibi yardımcı pilot görevlerini yerine getirdiği ifade ediliyor.
Gelecekte bunun hava radarı üzerindeki bilgileri yorumlayacak, mevcut uçuş planı ile hava tahminleri arasında karşılaştırmalar yapacak ve kesintisiz değişimleri izleyebilecek dijital kokpit asistanlarının oluşturulması mümkün olabilecek. Bu asistanlar uçağın hızı ve ağırlığını düşünerek optimum iniş rotası önerebilecek, hava ve rüzgar değişimine göre uçağın yönlendirmesini gerçekleştirebilecek. Airbus uçaklarının kokpitlerinde halihazırda bunları yapabilen bir sistemden bahsediliyor. Uçağın yaklaşma hızı, ağırlığı ile yaklaşılan pistin uzunluğu, hava koşulları arasındaki uyumu sağlayan bir sitemin kullanıldığı rapor ediliyor.
Eğer ciddi bir uyumsuzluk olur ise uygun bir ses tonu ile "pistin boyu kısa" mesajını verebiliyor.
UÇAKTAN ÖNCE İHA'LAR
Diğer önemli bir alan ise oto pilot uygulaması. Yapay zeka tarafından kullanılan uçak, sadece kendisine verilen rotayı izlemekle yetinmeyip değişen çevre şartlarına göre gerçek bir insan pilot kullanıyormuş gibi uçağın davranışlarını yönetebilecek. Bunun başarılması, gelecekte uçakların tek insan pilot tarafından kullanılacağı anlamına geliyor.
ileride, evrimsel yapay zeka algoritmaları ile başta hava trafik kontrolü olmak üzere bir çok konuda sivil havacılığın desteklenmesi mümkün olabilecek. Optimum trafik rotaları, iniş ve kalkış süreçlerinin yönetilmesi ve uçakların zaman planlamasının yapılması çalışmalarında daha güvenli sistemlerin kurulması ve etkin cevapların alınması söz konusu olabilecek. Aylar süren pilot, hostes, uçak ve kalkış-varış noktaları eşleştirme probleminin, sadece bir düğmeye basılarak genetik algoritmalar ile çözülmesi mümkün hale geldi. Benzeri şekilde Airbus ve IBM'in "Akıllı Filo Bakım Yönetim" programının, yapay zeka kullanılarak bakım planlarının ve yakıt tüketimlerinin en fazla fayda temin edilebilmek için yapay zeka tekniklerini kullandıkları belirtiliyor.
GÜVENLİĞİMİZ ONA EMANET
Ancak ben yolcu uçaklarından önce drone'lar (insansız Hava Araçları-ÎHA) üzerinde birçok yapay zeka tekniğinin deneneceğini düşünüyorum. Günümüzde ilaçlama yapan İHA'lar, ilacı nereye bırakacağını biliyor. Posta hizmetlerinin artık İHA'larla gerçekleştirilmesi için yoğun çalışmaların yürütüldüğünü görüyoruz. Tarım alanlarının korunması gibi bir çok konuda İHA'lardan faydalanılıyor. Bu otonom İHA'ların oluşturulması yapay zeka olmadan çok mümkün görünmüyor. İHA’lardan sonra kargo uçaklarında ve küçük uçak sistemlerinde öncelikli olarak görücüye çıkacağını tahmin ediyorum.
Güvenlik unsuru olan birçok konunun makineye ve yapay zekanın ellerine bırakılacağını söylemek yanlış olmaz. Bundan sivil havacılıkta nasibini alacaktır. Ama taşıma yolcu uçakları için önümüzdeki 5-10 yıl erken diye düşünüyorum. Ancak ondan sonra bu uçaklarda hayatımızın bir parçası olacaktır."
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder