Gönüllü BES katılımcıları piyasalardaki dalgalanmalardan olumsuz etkileniyor. Devlet katkıları TÜFE’ye endeksli ve kaydi olarak taahhüt hesaplarında takip edilen OKS katılımcıları ise avantajlı konuma geçiyor...
BİREYSEL emeklilik sisteminin en büyük motivasyon kaynağı nedir diye soracak olursanız, herkes devlet katkısı diye yanıtlayacaktır. Çok haklısınız. Evet, sistemin en büyük motivasyonu devlet katkılarından geliyor. Bunu nereden mi biliyoruz? 2003-2013 aralığındaki 10 yılda sistemde 3 milyona ulaşan katılımcı sayısı, devlet katkısı uygulamasının başladığı 2013 yılından itibaren hızla artmaya başladı. İlk yıl bir milyon , yeni katılımcı sisteme girdi. Hali hazırda gönüllü BES tarafında 7 milyon OKS tarafında 4.2 milyon olmak üzere sistemde toplam 11 milyon katılımcı oldu.
GÖNÜLLÜ BES'İN DEVLET KATKILARI
Gönüllü BES tarafında devlet katkıları hesaba peşin olarak yatırılıyor. Katılımcının hesabına o gün oluşan fon fiyatından alım yapılıyor. Tabii ki devlet katkıları aylık olarak hesaplara yansıtıldığından bireysel emeklilik şirketi, devlet katkılarını katılımcıların hesaplarına ayrı ayrı yansıtıyor. Diğer taraftan portföy yönetim şirketi gelen devlet katkısını toplu olarak portföye varlık alımında kullanıyor. Devlet katkısı fonunun içeriğindeki kıymetlerin dağılımına uygun olarak fona varlık alımı yapılıyor. Devlet katkısı fonlarının içeriğinde en az yüzde 75 oranında TL cinsinden kamu borçlanma araçları, gelir ortaklığı senetleri ve kira sertifikaları bulunmak zorundadır. Kalan yüzde 25 ise, TL cinsinden mevduat, katılım hesabı, bankalar tarafından çıkarılan borçlanma araçları ve kira sertifikaları ile BİST 100 ve BIST Katılım endeksindeki hisse senetlerinde değerlendirilir. Dikkat edilirse devlet katkısı fonlarına döviz cinsi varlıklar ve kıymetli madenler alınmaz.
OKS'DE DEVLET KATKILARI
OKS tarafında devlet katkıları daha farklı bir yol ile takip ediliyor. Çalışanların devlet katkısı hesabına nakit para girişi yapılmıyor. Taahhüt hesabında alacak kaydı açılıyor. Çalışandan kesilen her katkı payı için yüzde 25 devlet katkısı taahhüt hesabına yansıtılıyor. Takvim yılı başlarında yılda bir kez, devlet katkısı tahakkukunun yapıldığı aydan itibaren, aylık TÜFE değişim oranlarıyla değerlemeye tabi tutuluyor. 2017 yılında yapılan katkı payı tahakkukları 2018 yılı başında değerlemeye tabi tutuldu. 2018 yılında yapılan tahakkuklar da 2019 yılbaşında değerlemeye tabi tutulacak. 1.000 TL’lik başlangıç devlet katkısı ise ayrı bir taahhüt hesabında tutuluyor. Mevcut uygulamada 1.000 TLTik başlangıç devlet katkısına değerleme uygulanmıyor.
OKS tarafında devlet katkıları taahhüt hesabında TÜFE’ye endeksli olarak değerlendirileceği için enflasyonun yükseliş eğilimi buradaki birikimin değer kazanmasını sağlayacak.
Değer düşüşü yaşanmayacak. Sistemde üç yılını tamamlayan çalışanın, devlet katkısı taahhüt hesabındaki tutarın yüzde 15’i, nakit olarak devlet katkısı fonuna aktarılacak. Kalanı TÜFE’ye endeksli değerlenmeye devam edecek. Bu durumda devlet katkısı fonuna yönlendirilen yüzde 15’lik tutar piyasada faizlerin dalgalanmasından etkilenecek.
ENFLASYONDAN KORUNMA
Devlet katkısı fonlarında TL bazlı kamu borçlanma araçlarının ağırlığı nedeniyle faizlerdeki yükseliş bu fonlarda değer kaybına neden oluyor. Gönüllü BES katılımcıları piyasalardaki dalgalanmalardan olumsuz etkilenirken, devlet katkıları TÜFE’ye endeksli ve kaydi olarak taahhüt hesaplarında takip edilen OKS katılımcıları, avantajlı konuma geçiyor. Devlet katkısı fonlarındaki değer kaybının önüne geçebilmek için bu fonların enflasyona endeksli kamu borçlanma araçlarına yatırım yapmaları gerekir. Ayrıca portföylerine dövize endeksli kamu dış borçlanma araçları almalarına izin verilmesi, gelecekte oluşacak değer kayıplarını önleyici etki yaratabilir.
Batuhan Başavcı / Vakıf Portföy Yönetimi Araştırma Uzmanı
"Bu yılın özel koşulları göz ardı"
Gönüllü BES’te fonlara aktarılan devlet katkı tutarları ilgili fonlarla ilgili kıstaslara göre yönetilmektedir. Fonların kıstasları; Faiz içermeyen katkı fonları için, yüzde 90 BIST KYD Kamu Kira Sertifika Endeksi + yüzde 5 bir aylık kar payı (TL) endeksi + yüzde 5 Katılım 50 endeksi. Faiz içeren devlet katkı fonları içinse yüzde 85 BIST KYD DIBS uzun endeksi + yüzde 10 BIST KYD bir aylık (TL) mevduat endeksi + yüzde 5 BIST-100 endeksi şeklindedir. Enflasyonda yaşanan artış, tahvil faizlerinin yukarı yönlü hareketine neden olurken, uzun vadeli tahvillerde de değer kaybına sebebiyet veriyor. Devlet katkısı fonlarının faizlerde yaşanan artış veya azalışa daha hassas olan uzun vadeli varlıklardan oluşması nedeniyle kayıplar yaşanırken, OKS fonlarının devlet katkıları enflasyon üzerinden nemalandırıldığından, bu yıl özelinde fark ortaya çıkmıştır. Brüt getiri üzerinden gönüllü BES'te faize dayalı fonlar yılbaşından bu yana ortalama yüzde 15.60 değer kaybı yaşamıştır. Faizsiz katılım katkı fonlarında yüzde 3.5 artış meydana gelirken, enflasyon yılbaşından bu yana yüzde 9.77 artış göstermiştir. Ancak 2014 yılında faizli devlet katkı fonu ortalama yüzde 16.40, faizsiz katılım katkı yüzde 13.75 oranında getiri sağlarken, enflasyon sadece yüzde 8.17 yükselmiştir. Bu nedenle bu yılın enflasyon ve faiz konusunda aşırılıkların olduğu bir yıl olmasının göz ardı edilmemesi gerekir. Ayrıca emeklilik sisteminin uzun dönemli bir birikim aracı olmasından dolayı orta ve uzun vadede devlet katkısı getirilerinin enflasyona yakınsayacağını beklenmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder