Sanayide çarklar hızlandı

İMALAT-sanayisi genelinde kapasite kullanım oranı Ocak’ta bir önceki aya göre 0.3 puan artışla yüzde 74.4 düzeyinde gerçekleşti. Reel kesim güven endeksi (RKGE) de bir önceki aya göre 1.5 puan artarak 93 seviyesinde gerçekleşti. Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi bir önceki aya göre 2.3 puan azalarak 95.4 seviyesinde gerçekleşti. Öncü göstergelerin dengelenme sürecinin başladığına işaret ettiğini söyleyen ekonomistler, yılın ikinci çeyreği itibarıyla ekonomide toparlanmanın başlayacağını ifade ediyor. Enflasyonda yukarı yönlü çıkışa ket vurulduğunu dile getiren ekonomistler, baz etkisiyle enflasyondaki yavaşlamanın hız kaybedebileceğine işaret ediyor.

İNŞAAT SEKTÖRÜNDE GÜVEN ARTTI

Tüketici güven endeksi ise yeni yıla gerileyerek başladı. Yapılan analizlerde mevsim etkisi tespit edildiği için 2019 Ocak ayından itibaren tüketici güven endeksi mevsim etkilerinden arındırılmış olarak yayımlanmaya başlandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, Ocak’ta bir önceki aya göre yüzde 0.9 oranında azaldı; Aralık’ta 58.7 olan endeks Ocak’ta 58.2 oldu. Ocak’ta alt endekslerden tasarruf etme ihtimali endeksi (gelecek 12 aylık döneme ilişkin olarak) yüzde 19.2 azalışla 18.3 düzeyi ile dikkat çekti.

TÜİK, geçen hafta sektörel güven endeksi verilerini de açıkladı. Güven endeksleri hizmet sektörü ve perakende ticaret sektöründe gerilerken, inşaat sektöründe artış gösterdi. Mevsim etkilerinden arındirilmiş hizmet sektörü güven endeksi Ocak’ta bir önceki aya göre yüzde 4 oranında azalarak 78.3, perakende ticaret sektörü güven endeksi yüzde 4 oranında azalarak 92.5 oldu. Mevsim etkilerinden arındmlmış inşaat sektörü güven endeksi ise Ocak’ta yüzde 2.5 oranında artarak 56.7 değermi aldı. Sektöre güven endeksinin 100’ün altında olması, sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimserliğini, 100’den küçük olması ise kötümserliğini gösteriyor.

Beykent Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Murat Ferman, tüketici güveninde yaşanan gerilemenin en önemli sebebinin tasarruf beklentilerinde yaşanan kötüleşme olduğunu vurguladı. Talep erozyonu nedeniyle sektörel güven endekslerinden hizmet ve perakende ticaret sektöründe gerileme yaşandığını dile getiren Ferman, “Kurumsal ve bireysel müşteriler ‘bekle ve gör’ pozisyonuna girdi. İnşaattaki sektörel beklentileri ihtiyatla karşılamak lazım. Önümüzdeki üç veya altı aylık dönemde verilerde aynı trend devam ederse farklı değerlendirmeler yapmak mümkün. Şimdi inşaatta iş modellerinin değişme zamanıdır. Yeni iş modelleri ile birlikte güven ve beklentiler de olumluya dönebilir. Reel sektörün güven endeksindeki artışta dengelenme sürecinde yol alındığını gösteriyor” diye konuştu.

"EKONOMİDEKİ DARALMA, DAR TABANLI"

Kırıkkale Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Harun Öztürkler, Ocak ayında imalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranında beklentilerin ötesinde 0.3 puan arttığını vurguladı. Yatırım mallarında 0.4 puanlık, tüketim mallarında 0.6 puanlık bir artış olduğuna dikkat çeken Öztürkler, “Türkiye’de iç talepteki daralmanın hane-halkı harcamaları temelli olduğu öngörüsünü destekliyor. Ayrıca, reel kesim güven endeksinde 1.5 puanlık bir artış gözlemlendi. Özellikle, gelecek üç aydaki üretim, istihdam hacmi, sermaye yatırım harcaması ve ihracat siparişlerine ilişkin reel sektör beklentilerindeki yukarı yönlü hareket yatırım malları kapasite kullanım oranındaki artış ile örtüşüyor. Bu veriler, Türkiye’de ekonomik faaliyet hacmindeki daralmanın ‘dar tabanlı U’ veya ‘v’ formunda olacağına, ekonomik faaliyet hacminin resesyona yol açılmadan, 2019’un ikinci çeyreğinden itibaren toparlamaya başlayabileceğine işaret ediyor” dedi.

Geçen hafta açıklanan verilerden biri de inşaat maliyet endeksi oldu. TÜİK verilerine göre inşaat maliyet endeksi (ÎME), 2018 yılı Kasım’da bir önceki aya göre yüzde 3.13 düştü, bir önceki yılın aynı ayma göre ise yüzde 29.95 arttı. Yurt içi üretici fiyatlarının yüzde 46.15 ile zirveyi gördüğü Eylül’de, inşaat maliyet endeksleri yüzde 39.66 ile rekor bir artış göstermişti. Bu artışta bir önceki aya göre yüzde 8, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 50.04 artan malzeme en
deksindeki artış etkili olmuştu. Ekim’de bir önceki aya göre 0.16 gerileyen inşaat maliyet endeksi, yıllık bazda hız kesse de yüzde 37.52 düzeyinde gerçekleşmişti.

İnşaat sektörü maliyetlerinde yukarıya doğru ket vurulamayan çıkışın önlendiğini belirten Prof. Dr. Murat Ferman, birkaç ay daha plato etkisinin süreceğini vurguladı. Talep öğesindeki gerileme, arz yapısının talep öğesine uyamaması nedeniyle” bekle gör” dönemi yaşandığını belirten Ferman, “İnşaat sektörü iş modelini değiştirdikçe, inşaat malzemeleri ve maliyetlerinin de kompozisyonunu değişecektir” dedi.

YD-ÜFE AYLIK BAZDA GERİLEDİ

TÜİK geçen hafta 2018 Aralık ayı yurt dışı üretici fiyat endeksi verilerini de açıkladı. Buna göre ülke sınırları içinde üretimi yapılarak yurt dışına ihraç edilen malların üretici fiyatlarındaki değişimi ölçen yurtdışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE), 2018 Aralık’ta bir önceki aya göre yüzde 1.32 düşüş, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 33.45 artış gösterdi.

YD-ÜFE’dcki gelişmelerin ihraç ürünlerinin maliyetlerindeki, dolayısıyla da bu ürünlerin rekabet gücündeki gelişmeleri yansıttığını belirten Prof. Dr. Öz-türklcr, YD-ÜFE’deki artışın ÜFE’deki artışın önemli ölçüde altında olmakla birlikte, döviz kurlarındaki yükselmenin yarattığı avantajın belirli bir kısmını ortadan kaldıracak nitelikte olduğunu vurguladı.

Öztürkler, “Döviz kuru şokları bir yandan ihraç ürünlerinin yabancı para cinsiden fiyatını, öte yandan ise ithal girdi fiyatları yoluyla maliyetlerini etkiliyor” dedi.