1 Ocak 2018 itibariyle BES katılımcıları fonlarının yönetimini portföy yönetim şirketlerine bırakabilecek. Yeni uygulamada katılımcının avantajlı ve dezavantajlı yönlere dikkat etmesi gerekiyor...
BİREYSEL emeklilik sistemi kurgulanırken katılımcıların kendi portföylerini yönetmesi, risk ve getiri tercihini katılımcının yapması tercih edilmişti. Bu nedenle de fonlar içindeki yatırım aracının veya sektörün özelliklerine göre kategorize edilmiş, katılımcılar da bu duruma aşinalık sağlamıştı. Ancak otomatik katılım sistemine geçilince fînansal okuryazar olmayan veya finansal okuryazarlık seviyesi düşük katılımcıların bu sistemde fon tercihini bilinçli yapamayacağı endişesiyle fon seçenekleri sınırlandırıldı. Otomatik katılımla sisteme girenlere faizli/ faizsiz seçeneklerde başlangıç fonu, standart fon ve dört farklı risk grubunda değişken fon seçenekleri sunuldu. 2017 yılını başlangıç fonlarında geçiren katılımcılar 2018'de faaliyete geçecek olan standart fonlara geçiş yapabilecekler, isteyen katılımcılar dört farklı risk grubundaki değişken fon seçeneklerini de değerlendirebilir ve tercih yapabilir.
YÜZDE 90'l HİÇ DEĞİŞTİRMEMİŞ
Burada şöyle bir sıkıntı var. Bireysel emeklilik sisteminde katılımcı sisteme girişte ilk olarak hangi fonları tercih ediyorsa o fonlarda kalıyor, fon dağılımı değişikliğine gitmiyor. EGM’nin 2016 yılında yaptığı çalışmaya göre katılımcıların yüzde 90’ı hiç fon dağılımım değiştirmez iken, yüzde 9’u toplamda bir kez fon dağılım değişikliği yapmış. Sadece yüzde l’lik kesim fonlarını birden fazla kez değiştirmiş. Durum böyleyken uzun vadeli bir yatırım sistemi olan bireysel emeklilik sisteminde 20-30 yıl önce tercih edilmiş bir fon dağılımıyla katılımcının getiri elde etmesi beklenemez.
İKİ YENİ DÜZENLEME
BES fonlarının daha aktif yönetimi için Hazine Müsteşarlığı iki yeni düzenleme yaptı. Hem risk profil anketleri ve bunların nasıl puanlamaya tabi tutulacağı, hem de katılımcının fonlarının yönetiminin portföy yönetim şirketine bırakılmasıyla ilgili esaslar belirlendi. Daha önceki düzenlemelerde de katılımcının fon dağılım değişikliğini portföy yönetim şirketlerine bırakabileceğine dair ibareler vardı ancak uygulamanın esaslarına dair açıklayıcı bilgiler 2017/21 numaralı genelgede yer alıyor. Bu düzenlemeler 1 Ocak 2018 tarihinde yürürlüğe girecek.
PORTFÖY YÖNETİM SÖZLEŞMESİ
Katılımcı ile portföy yönetim şirketi arasında yapılacak sözleşmeyle katılımcının fon dağılım değişikliği hakkı portföy yönetim şirketine devredilecek. Katılımcının sözleşmesi veya sözleşmeleri bireysel emeklilik şirketinde yürürlükte kaldığı sürece bu portföy yönetim sözleşmesi devam edecek, bitiş tarihi belirlenemeyecek. Portföy yönetim sözleşmesi süresince, katılımcı kendisi fon dağılım değişikliği yapamayacak. Portföy yönetim şirketi de fon dağılımı değiştirme hakkını yılda en fazla altı kez kullanabilecek. Portföy yönetim şirketi yılda en az bir kez katılımcıyı fonların yıllık, üç yıllık ve beş yıllık getirisi ile benzer yapıdaki fonlarla kıyaslamaları ve sektör ortalamaları konusunda bilgilendirecek. Katılımcının birikiminin ve devlet katkısının getirisi de yıllık, üç yıllık ve beş yıllık dönemlerle gösterilecek. Sözleşmenin birinci yılında katılımcı veya portföy yönetim şirketinin talep etmesi halinde sözleşme sonlandırılabilecek. Katılımcı birikimim başka bir emeklilik şirketine aktarırsa portföy yönetim şirketi ile yapılan sözleşme sonlandırılabilecek ya da tadil edilebilecek.
BES ŞİRKETİ HEM ARACI HEM SORUMLU
Yeni düzenlemeye göre, BES şirketi katılımcı ile portföy yönetim şirketi arasında aracı olacak. Tarafların iletişim bilgilerini paylaşacak. Emeklilik şirketi aracılık edeceği portföy yönetim şirketlerini serbestçe belirleyebilecek. Katılımcı, işveren veya sponsor emeklilik şirketinin belirlediği portföy yönetim şirketiyle ve bireysel emeklilik şirketinde kendisine sunulan fon seçenekleriyle sınırlı olacak. Portföy yönetim sözleşmesinin bir nüshası bireysel emeklilik şirketinde olacak, buna istinaden portföy yönetim şirketine katılımcının emeklilik planı kapsamındaki fonlara ve katılımcının bilgilerine erişmesine izin verilecek. Olur da, portföy yönetim şirketinin faaliyet izninin iptal edilmesi veya geçici olarak faaliyetinin durdurulması halinde bireysel emeklilik şirketi, katılımcının fon dağılım hakkına tekrar erişimini sağlayacak.
KATILIMCI BUNDAN NE KAZANACAK?
• Katılımcı piyasaları takip etme, olayların ve gelişmelerin piyasalar üzerinde yaratacağı hareketliliğin yönünü tahmin ve takip etme zahmetinden kurtulacak.
• Birikimleri piyasaları takip eden uzmanlar tarafından, dönemsel gelişmelere göre yatırıma yönlendirilecek.
• Portföy yönetim şirketi yılda en az bir kez katılımcıya fonların getirileri ve birikimlerin getirileri hakkında yıllık, üç yıllık ve beş yıllık dönemlerle bilgilendirme yapacak.
Peki, bu işin bedeli ne olacak, bir de ona bakalım. Katılımcıdan bireysel emeklilik sistemindeki mevcut kesintiler dışında hizmet bedeli adı altında bir kesinti yapılacak. Düzenlemede emeklilik şirketi isterse bu kesintiyi ‘ek fayda’ olarak katılımcılar adına karşılayabilir, deniyor. Bu da hizmet bedelinin bireysel emeklilik şirketleri arasında rekabet unsuru olarak, en azından belli portföy büyüklükleri için pazarlığa açık hale gelebileceğine işaret ediyor.
Ne yapmalı?
1 - Çalıştığımız şirket Ağustos ayında maaşlarımızdan kesinti yaparak bireysel emeklilik şirketine yatırmaya başladı. Bizlere sadece fonlarımızın faizli mi, faizsiz mi olacağı soruldu. Bu fonlarımızı değiştirebilecek miyiz, yoksa hep bu fonlarla mı yatırıma devam edeceğiz? K. KELEŞ / DENİZLİ
Otomatik katılım kapsamına alınan çalışanların ücretlerinden yapılan kesintiler ilk önce bir yıl süreyle faizli veya faizsiz başlangıç fonlarına yönlendirilir. Bu nedenle işvereniniz sizden faizli-faizsiz fon tercihlerinizi almış.
Bir yıl süreyle ücretinizden yapılan kesintiler başlangıç fonlarında değerlendirilecek. Daha sonra isterseniz birikimlerinizi yine faizli veya faizsiz seçeneklerdeki standart fonlara yönlendirebilirsiniz. Ya da bireysel emeklilik şirketinin uygulayacağı risk anketini cevaplayarak, değişken fonlara geçiş yapabilirsiniz.
2 - Üniversite öğrencisi olan oğlum için birikim yapmak istiyorum. Çevremde bireysel emeklilik yaptır diyenler var. Ama bunun kesintileri de varmış. Oğlum için bankaya vadeli hesap açmak mı, yoksa bireysel emeklilik yaptırmak mı daha iyi olur, ne dersiniz? T. KENAR / KIRKLARELİ
Öncelikle bireysel emeklilikte devletin yüzde 25 katkısı var. Yani sizin yatırdığınız her 100 TL için devlet de 25 TL veriyor. Bireysel emeklilik sisteminin en büyük artısı bu.
Ama dediğiniz gibi sistemin kesintileri de var. Seçtiğiniz plana ve yatırım fonlarının fon işletim gider kesintilerine bağlı olarak değişik oranlarda kesintiler yapılabilir. Bir bireysel emeklilik danışmanına sorarak olabilecek giderler ve fonların getirisi ile banka mevduatının getirisini karşılaştırarak karar vermeniz doğru olacaktır.
3 - Bir tane 2007 Mayısında bir tane de 2013 Ekiminde farklı bireysel emeklilik şirketlerinden yapılmış iki sözleşmem var. İkisine birden katkı payı ödemek bütçemi
zorlamaya başladı. Bu nedenle sözleşmelerimin birini sonlandıracağım. Hangisinden çıkmam daha doğru olur? Z. MENDİREK/ KAYSERİ
Sözleşmenizi sonlandırmadan önce, ara , I / verme seçeneğini değerlendirmeniz
daha doğru bir yaklaşım olur. Yine de sözleşmenizi sonlandırmak isterseniz, bir sözleşmede geçirilen zaman, devlet katkılarının hak edilmesi açısından önemli. 2007 yılındaki sözleşmenizde 10 yılı tamamladığınız için devlet katkılarının yüzde 60'ını hak edebilirsiniz. Birikimler üzerinden de yüzde 10 stopaj ödersiniz. Ancak 2013 yılında yaptığınız sözleşmede devlet katkılarının ancak yüzde 15'ini hak ederken, birikimler üzerinden yüzde 15 stopaj ödeyeceksiniz. Diğer taraftan 2007 yılında yaptığınız sözleşmeden ayrılırken daha az kesinti olacak gibi görünmesine rağmen, bu sözleşmenizde 10 yılınızı doldurmuş olmanız, 56 yaşınızı tamamladığınızda emekli olma avantajı sağlayacaktır. Bunu da göz önüne almakta fayda var.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder